ره توشه دانش آموزی سال 88
احکام
صفحه137
بسم اللّه الرّحمن الرحیم
پاکیزه باش
با سلام و درود بر خاتم پیامبران حضرت محمد(صلی الله علیه و سلم) و سلام خدمت شما دانشآموزان خوب! برنامه را با یک قطعه شعر زیبا آغاز میکنیم. ای نونهال، ای نوجوان گوید خدای مهربان
اندر کتاب خویشتن پاکیزه گردان جان و تندائم در این انگیزه باش پاکیزه باش پاکیزه باش
139
نزد خداوند عزیز باشی چو گُل پاک و تمیز108
بچهها! خداوند در قرآن فرموده است که بعضی گروهها را دوست دارد. کدام گروه؟ حالا به این آیه توجه کنید.109
إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ.110 برای اینکه بدانیم خداوند در این آیه چه فرموده است، لازم است چند سؤال بپرسم.
1 ـ آن چیست که بدون آن نمیتوان حرکت کرد؟ پا 2 ـ پا چگونه پاک میشود؟ با افزودن حرف (ک) پا + ک = پاک
3 ـ چند کلمه همخانواده پاک را نام ببرید؟ پاکی، پاکیزه، پاکان. پس مقصود آیه معلوم شد. یعنی این گروه کسانی هستند که خداوند فرموده است آنها را دوست دارم که همان پاکان هستند.
خداوند پاک است. پاکیزگی و پاکان را دوست دارد. حالا اگر میخواهیم که خداوند ما را هم دوست بدارد. پاک: باید کار بد انجام ندهیم. انجام دادن هرکار بد مانند یک لکه سیاه است که روی قلب اثر میگذارد. اگر کسی را ناراحت یا اذیت کردیم باید برویم و از او معذرتخواهی کنیم. اگر هم کاری کردهایم که خداوند ناراحت شده است باید از خداوند معذرت بخواهیم تا دوباره قلب ما پاک و روشن گردد.
140
پاک: میدانیم که در دنیا بیماریها فراوان شده است. اگر دوست ندارید که بیماریهای خطرناک سراغ شما بیاید، باید غذای سالم، تمیز، پاکیزه و بهداشتی مصرف کنیم و از خوردن غذاهایی که اطمینان از سلامت آنها نداریم پرهیز کنیم. پاک: اگر چند روز حمام نرویم و بدن و سر و صورت خود را شستوشو ندهیم به نظر شما چه میشود؟ آیا شادابی ما گرفته نمیشود؟ آیا آرامش ما از بین نمیرود؟
پاک: پاک بودن لباس نشانه شخصیت افراد است. اگر بخواهیم به مهمانی برویم تلاش میکنیم لباس پاکیزه و تمیز بپوشیم. اگر مهمانی خیلی ویژه باشد، بهترین لباس را میپوشیم. ما که بندهی خوب خداوند هستیم و میخواهیم شبانهروز پنج مرتبه با خدای خودمان راز و نیاز کنیم و همچنین برای اینکه دارای زندگی شادابی باشیم باید همه این مواردی که بیان کردیم، رعایت کنیم.
حالا به یک سؤال پاسخ دهید؟ اگر لباس، غذا و جسم ما ناپاک شد و چیز نجسی مانند خون به آنها رسید چه باید کرد؟ به طور نمونه وقتی شیر سهمیه خود را از مدرسه گرفتید و هنگامی که در حال نوش جان کردن آن هستید، از بینی شما خون آمد و مقداری با شیر مخلوط شد و مقداری به لباس شما رسید. در این موقع چه کار میکنید؟ دوستان به این نکته توجه کنید که
اشیای پاکی که نجس میشوند چیزهایی مانند شیر، دوغ، روغن مایع، آب، اگر با نجاستی، مانند خون نجس شوند، خوردن آنها حرام است و باید آنها را دور ریخت.
اما چیزهایی که میتوان نجاست آنها را از بین برد، مانند ظروف، لباس، بدن کیف و… با چه چیزی میتوان آنها را پاک کرد و از آنان استفاده نمود؟
اگر خوب به تابلو نگاه کنید و دقت کنید با یکی از این پاککنندهها آشنا میشوید. این شکل چیست؟
حالا داخل این ابر یک آیه زیبا مینویسم. … وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّماءِ مَاءً طَهُوراً.
خداوند میفرماید: ما از آسمان……………………………
برای اینکه به ترجمه کامل این آیه برسیم، لازم است ابتدا حرف شماره اوّل را بنویسد. بعد چهارتا چهارتا بشمارید. پیام: آب پاککننده نازل کردیم:
آیه را کامل ترجمه کنید: «ما از آسمان آب پاککنندهی نازل کردیم».111
بنابراین اوّلین پاککننده ما چه شد؟ آفرین، آب. آب از نعمتهای بزرگ خداوند است که تمام موجودات زنده به آن نیازمند هستند. بنابراین در مصرف آن دقت کنیم، در این قسمت از برنامه یک معمّا
141
میگویم. کدام آب پرتقال است که میشود با آن وضو گرفت و کدام آب پرتقال است که نمیشود با آن وضو گرفت؟ احسنت! پرتقال. دو نوع آب پرتقال داریم: 1 ـ آبی که در کشور پرتغال جاری است که با این آب میشود وضو گرفت.
2 ـ آبی که از میوه پرتقال میگیرند که با این آب نمیشود وضو گرفت. حالا که جواب این معمّا را فهمیدید تند و سریع جواب دهید اگر وارد خانه شدید و آب برای وضو پیدا نشد و یک دفعه یادتان آمد که در یخچال شربت آبلیمو موجود است، آیا با این شربت میشود وضو گرفت؟ خیر، چون آب با لیمو و شکر مخلوط شده است.
به این تصاویر نگاه کنید با کدامیک از این آبها میتوان اشیای نجس را پاک کرد؟ و با کدام یکی وضو گرفتن باطل است؟
بله بچهها! با همه این آبها میتوان اشیای نجس را پاک کرد و وضو گرفت. تا اینجا با مهمترین پاککننده، یعنی آب آشنا شدیم اما:
ای یار نیکوکلام بر تو هزاران سلامدارم زتو سؤالی خواهم جواب عالی
من چیستم؟
142
یکی از نعمتهای خداوند هستم که همیشه همراه شما بودهام. فواید زیادی برای انسانها دارم. همه گیاهان و درختان از دل من میرویند. کره زمین را تشکیل میدهم. بدون تعارف خاک زیرپای شما هستم.
بارکالله، زمین. بچهها! در سالهای گذشته که شامپو وجود نداشت، بعضی از مردم با نوعی خاک مخصوص که به آن «گِل سرشوی» میگفتند، سر خود را شستوشو میدادند. بنابراین زمین هم میتواند یک پاککننده باشد.
بچههای عزیز! قبل از اینکه به سراغ ادامه برنامه برویم، میخواهم با شما مشورت کنم. الآن که من آمدم در بین راه گوسفندی جلوی پای حاجی قربانی کرده بودند. کف کفش من خونی شد. از آنجا آمدم و الآن که به کف کفشم نگاه کردم، دیدم خونی نیست. آیا پاک شده است، یا آن را بشویم؟ درود بر شما! نیازی به شستن ندارد. چون خونی که به کفش من چسبیده بود، از بین رفته و روی زمین پاک چند قدم راه رفتم، البته روی زمینی که خاک و یا سنگفرش باشد اما اگر آسفالت باشد به فتوای بسیاری از علما پاک نمیشود. حالا بچهها با هم بگویید: این کلمات چه ارتباطی با هم دارند.
بله، سگ و خوک هردو نجس هستند، یعنی اگر دست خیس به آنها بزنیم دستمان نجس میشود.
143
اگر سگ از کاسهای آب بخورد، آن کاسه و آب نجس میشود. حالا میتوان کاسه را پاک کرد؟ چگونه؟
ابتدا باید کاسه را مقداری خاکمالی کنیم و بعد با آب بشوییم تا پاک شود. تا اینجا با دو پاککننده، ـ آب و زمین ـ آشنا شدیم. در این قسمت از برنامه یک شعر زیبا میخوانم تا ببینم شما از آن چه میفهمید؟
من کودکی شادابم از پاکی مثل آبمچون خورشید درخشان در زندگی میتابم
یک آزمایش ساده انجام میدهیم.112 یک عدد شمع داریم.
یک ورقه نوشته شده چند دقیقه در کنار شعله شمع و بالای آن میگیریم.
بعد از مدتی به خطوط ورقه نگاه میکنیم. به نظر شما نوشتهها کمرنگ میشوند، یا پررنگ؟
بله، بر اثر گرم شدن کمرنگ میشوند. اگر به پردههای رنگی که جلوی پنجرهها برای جلوگیری از نور آفتاب نصب میکنند نگاه کنید، مشاهده میکنید که رنگ پردهها مقداری تغییر کرده است. به نظر شما علّت چیست؟
144
بله، بر اثر تابش نور آفتاب، رنگ پرده عوض میشود و کمرنگ خواهد شد.
حالا اگر حیاط منزل شما، یا پشتبام خانه شما نجس بوده است و بعد از مدتی دیدید که آثاری از آن نجاست باقی نمانده است و نور آفتاب هم به آن میرسید بدانید که آن نجاست به واسطه تابش نور آفتاب پاک شده است. بچههایی که حواسشان جمع است شعری که خواندم چند پاککننده در آن آمده بود. احسنت
تاکنون با چند تا از پاک کنندهها، یعنی: آب، آفتاب و زمین آشنا شدیم، پاککنندههای دیگری هم وجود دارند که بعدها با آنها آشنا خواهید شد. در پایان شعری زیبا تقدیم خورشیدی میکنم که ما منتظر ظهورش هستیم.
ای گلزار زهرا(سلام الله علیها) و امامان میوه باغ رسولان کی میآیی؟قائم آلمحمد(صلی الله علیه و آله) نور ایمان رهبر نیکان و پاکان کی میآیی؟
جهت ظهور فرجش صلوات. «اللّهم صل علی محمّد و آل محمّد»
145
پرسشها: 1 ـ کدامیک از موارد زیر در صورت نجس شدن، پاک میشود؟
الف) لباس X ب) دوغ
ج) روغن مایع 2 ـ کدامیک از موارد زیر پاککننده است؟
الف) آب ب) آفتاب
ج) هر دو مورد X 3 ـ اگر زیر کفش نجس شود، چگونه پاک میشود؟
الف) با دستمال کاغذی ب) با راه رفتن روی زمین X
ج) با آب پرتقال 4 ـ با کدامیک از مایعات زیر میتوان وضو گرفت؟
الف) آبلیمو ب) آب پرتقال
ج) آب چاه X
146
147
رمز پاکی
در ابتدای کارم نام تو را بیارم
باشد که خوب گردد پایان این بهارم
دانشآموزان عزیز! سلام، امیدوارم همیشه حال شما خوبِ خوب باشد.
یک سؤال: به من بگویید با چه چیزی به سراغ برنامه برویم؟ با ماشین، یا قطار، یا هواپیما، یا … جواب صحیح «نام خدا» میباشد، چون نام خدا ما را زودتر به نتیجه میرساند.
حالا همه با هم بسم الله الرّحمن الرّحیم، یعنی به نام خداوند بخشنده مهربان خیلی خوب، حالا برای اینکه مشخص شود که حواسها جمع است، یا نه؛ هرچه را گفتم با بله یا نخیر جواب دهید.113
148
آی بچههای با صفا
بله کوچولوهای با وفا
بله خدا ماها رو دوست داره
بله مسلمونا رو دوست داره
بله شما خدا رو دوست دارید
بله پیامبرا رو دوست دارید
بله اماماتونو دوست دارید
بله امام زمونو دوست دارید
بله بچه مسلمونید شما
بله دوستای شیطونید شما
نخیر بچه خوب نمازخونه
بله نماز و با ناز میخونه
نخیر شماها قرآن میخونید
بله آیه فراوان میخونید
بله حالا که حواسها را از خیابان و باغها و خونهها جمع کردیدو اینجا آوردید، به من بگویید که در دست من چه میبینید؟ بله، قرآن، کتاب آسمانی ما.
دوستان خوبم! من آیهای از این کتاب آسمانی را انتخاب کردهام که میخواهم در شروع برنامه با هم بخوانیم. حالا کسانی که میخواهند این آیه قرآن را بخوانند دستهای خود را بالا بگیرند.114 انّه لَقُرآنٌ کَریمُ77 فی کِتابٍ مَکنُونٍ78 لا یمَسُّهُ الّاالمُطَهَّرُونَ79
الحمدلله که بیشتر شما هم قاری قرآن هستید و هم به خواندن قرآن علاقه دارید. امّا همه ما باید به یک نکته خوب دقت بکنیم آن نکته این است که اگر کسی خواست قرآن بخواند، باید رمز پاکی را بلد باشد. من این رمز را مینویسم که با هم بخوانیم.115 رمز چه بود؟ بله، ششصد و شش و شاید هم نهصد و نه.
کدام رمز درستتر است؟ هیچ کدام حالا اگر میخواهید به رمز پاکی برسید به تصویر خوب نگاه کنید.
149
پس رمز پاکی چه شد؟ بله، «وضو» رمز پاکی است. هرکس که میخواهد به آیات قرآن دست بزند باید با وضو باشد. در این قسمت از برنامه برای اینکه با وضو بیشتر آشنا شویم، یک شعر زیبا برای شما میخوانم. شما هم بعد از من آن را تکرار کنید.116
دوستای خوب خوشرو گلهای شاد خوشبوبیایید بریم به اردو اسم قشنگش وضو
آب میریزیم رو صورت دست میکشیم با دقّتاز پیشونی تا چونه شسته میشه با دقّت
نوبت رسید به دستا رو دست راست ابتدااز روی آرنج بریز به سمت پایین بیا
تا سر انگشت بشور دست چپم همینجورچون که خدای دانا اینطوری داده دستور
وقتی رسید به آخر حالا به یک دست ترقبل از مسح هر دو پا باید کشید مسح سر
میشوییم ما دست و رو با آب میگیریم وضوتمیز و پاکیزه باز میریم سَرِ جا نماز
خیلی ممنون که شعر زیبای وضو را زیبا خواندید. من هم برای تشکّر از شما میخواهم یک گل زیبا به شما تقدیم کنم.
150
امیدوارم که قبول کنید و زحمت بکشید حروف به هم ریخته داخل گلبرگها را مرتّب کنید. حالا بگویید از گلبرگ شماره یک چه کلمهای به دست آمد؟ بله، «لیوان». امّا در گلبرگ شماره دوّم چه کلمهای به دست میآید؟ آفرین، «مسواک». حالا بگویید در گلبرگ شماره سه چه کلمهای به دست میآید؟ آفرین، «کلید».
در گلبرگ چهار چیزی است که وقت را به ما نشان میدهد. بله، جواب «ساعت» است. حالا دوستان من بگویید که این جوابها چه ربطی به وضو دارند؟ عزیزان من، ما با یک لیوان آب هم میتوانیم وضو بگیریم. این یکجور اصلاح الگوی مصرف است. حالا بگویید آیا با هر آبی میتوان وضو گرفت؟ به طور نمونه با آبی که برای دیگران است. مانند شیر آب خانه مردم که نمیتوان بدون اجازه وضو گرفت. چون یکی از شرایط وضو این است که آب وضو برای خودمان باشد و یا اجازه آن را گرفته باشید. البته دوستان خوبم! آب وضو دو شرط دیگر هم دارد که هر دو شرط یک حرف مشترک دارند که شما باید آن را پیدا کنید. حالا به کارتهای قطرهای که در دست من است خوب نگاه کنید و حرف حذف شده را حدس بزنید:
151
حرف حذف شده، «الف» است که قطره اوّلی را پاک و دوّمی را خالص میکند. پاک باشد، یعنی چه؟
بله، یعنی نجس نباشد. آب وضو باید پاک باشد، یعنی آبی که با نجاست، مثل خون، ادرار و… مخلوط نشده باشد. سؤال بعدی این است که آب خالص چه آبی است؟
آری، آبی که چیزی به آن اضافه نشده باشد، مثل آب گل آلود، سیل و یا از میوهای گرفته نشده باشد مثل آب پرتقال، آب انار و آب که خالص نیستند. حالا چه کسی میتواند ارتباط مسواک با وضو را بگوید؟
آفرین، خوب است که مسواک و وضو همراه هم باشند؛ یعنی موقع وضو گرفتن، مسواک هم بزنیم. حالا یک نفر ربط کلید با وضو را بگوید؟
دوستان خوبم! کلید زمانی در خانهای را باز میکند که همه دندانههایش سالم باشد، ولی اگر حتی یکی از دندانههای کلید آسیب دیده باشد دیگر آن کلید به درد نخواهد خورد، چون قفل را باز نخواهد کرد. وضو هم مثل کلید است که اگر یک قسمت آن درست اجرا نشود، دیگر خانه پاکی را باز نخواهد کرد. و نمیتوان با آن وارد خانه پاکی شد. به طور نمونه اگر یک دست خود را نشوییم و یا یکی از قسمتهای وضو را درست انجام ندهیم، وضوی ما باطل خواهد شد.
152
حالا بگویید که ربط ساعت مچی با وضو چیست؟
بله، موقع وضو باید ساعت مچی را از دست باز کنیم تا آب به پوست دست برسد و اگر انگشتر هم داریم باید مراقب باشیم که آب به زیر آن برسد. حالا خاطرهای میشنویم.
داخل وضوخانه وضو میگرفتم. آقا پسری کنارم آمد و شروع به گرفتن وضو کرد. صدای بند استیل ساعتش که موقع وضو به هم میخورد توجه مرا به خودش جلب کرد. وقتی نگاهش کردم، دیدم اشتباه وضو میگیرد. به او گفتم: «راستی تو تا حالا وضوی مچی شنیدهای؟» جواب داد: «نه، وضوی مچی دیگر چه وضویی است؟»
گفتم: «وضوی مچی وضویی است که آدم موقع شستن دست از آرنج تا مچ دستها را بشوید.» پسرک در حالی که خندهاش گرفته بود گفت: «اگر از قبل دستهایش را شسته باشد باز هم باید تا سر انگشت دستهایش را بشوید.» گفتم: «بله، چون آن شستن قبلی مستحب بود، امّا این شستن تا سر انگشت واجب است.» دیگر وضو گرفتنم تمام شده بود، و وقتی از او خواستم تا به داخل مسجد برویم گفت: «شما بفرمایید. من دوباره وضو میگیرم.»
در این قسمت از برنامه از دانشآموزانی که به سؤالهای ما جواب دادهاند دعوت میکنم که تشریف بیاورند کنار بنده و رو به دوستانشان بایستند و در مسابقه مجسمه بازی شرکت کنند.
153
شما دوستان خوبم که قرار است در مسابقه شرکت کنید، هر کاری که گفتم به صورت پانتومیم انجام دهید. هر جای کار که صدای «ایست» من را شنیدید، مثل مجسمه بایستید. حالا شیر آب را باز کنید و دستها را بشویید. در ضمن سعی کنید شیر آب را ببندید که اسراف نشود به ویژه امسال که سال اصلاح الگوی مصرف هم هست.117
خیلی ممنون از عزیزانی که در مسابقه شرکت کردند. حالا اگر شما هم میخواهید مثل دوستانتان که در مجسمه بازی، وضوی خوبی گرفتند، درست و صحیح وضو بگیرید باید بدانید که مقاومت یعنی چه؟ راستی مقاومت چه ربطی به وضو دارد؟
حالا کسانی که میخواهند ربط مقاومت به وضو را بدانند به کارتهایی که در دست من است خوب نگاه کنند و روی کارتها را بخوانند. م موالات یعنی فاصله نینداختن بین قسمتهای وضو.
ق قصد قربت یعنی برای وضو در نیت باید قصد قربت شود. ا اعضای وضو باید پاک باشند.
154
و وقت باشد برای وضو گرفتن باید وقت باشد، اگر وقت کم باشد، باید تیمم کنیم. م مانعی نباشد در رسیدن آب به اعضای وضو مانعی مانند چسب یا رنگ … باید برطرف شود.
ت ترتیب در وضو ترتیب باید رعایت شود و اعضای وضو جابهجا شسته نشود. حالا آنهایی که از برنامه امروز ما راضیاند و مقاومت را یاد گرفتهاند دستهای خود را بالا ببرند. دستها بغل ـ دستها جلو ـ برگردان هر دو دستها به طرف بالا. حالا نوبت چیست؟ بله، نوبت دعا
خدا خدایا، دعای ما را، ثنای ما را، قبول فرما! الهی آمین (4) خدا خدایا، نماز ما را، نیاز ما را، قبول فرما! الهی آمین (4)
خدا خدایا، کلاس ما را، تو درس ما را، قبول فرما! الهی آمین (4)
155
پرسش: 1 ـ رمز پاکی چیست؟
الف. وضو X ب. نماز
ج. گناه نکردن 2 ـ ترتیب در وضو یعنی چه؟
الف. موالات ب. منظم بودن
ج. جا به جا نشدن اعضای وضو X 3 ـ زمان وضو اگر کم بود چه میکنید؟
الف. وضو بگیریم ب. تیمم X
ج. غسل کنیم 4 ـ آب وضو پاک باشد، یعنی چه؟
الف. غصبی نباشد ب. مباح باشد
ج. نجس نباشد X
156
157
دست و خاک
بهنام خداوند زیبایی و عطر و رنگ خداوند پروانههای قشنگ
خدای صمیمی، خدای سلام خدای غزل، قصّه ناتمام سلام دانشآموزان عزیز! حال شما چطور است؟ امیدوارم همیشه سالم باشید. برنامه امروز را با یک داستان زیبا شروع میکنیم.
کاروان در حال حرکت بود. صدای حرکت کاروان تمام صحرا را پر کرده بود. خورشید طلایی هم با دقت تمام کاروان را همراهی میکرد، ولی هرچه خورشید بالاتر میآمد، حرکت کاروان کندتر میشد. نزدیک ظهر، رییس کاروان که حال خسته کاروانیان را دید، دستها را بلند کرد و فریاد زد: «بایستید. استراحت میکنیم. استراحت میکنیم.»
کاروانیان هم شترها را نشانده و مشغول استراحت شدند و به خاطر گرمی هوا همگی به سراغ مشکهای آب رفتند. کمی که از زمان استراحت کاروانیان گذشت، رییس کاروان فریاد زد: «برخیزید. برخیزید. موقع نماز است. آفتاب را نمیبینید؟ آماده نماز شوید.» هنوز صحبتهای رییس کاروان تمام نشده بود که یکی از کاروانیان فریاد زد: «چگونه وضو بگیریم؟ آب مشکهایمان کم است و فقط برای نوشیدنمان کفایت میکند.»
قرار شد دو نفر مأمور پیدا کردن آب شوند. آنان با عجله از کاروان جدا شدند تا شاید چشمهای یا جوی آبی را پیدا کنند. بعد از ساعتی خسته و با دستهای خالی برگشتند و گفتند که آبی پیدا نکردیم. رییس کاروان با آرامش گفت: «اشکال ندارد، هر مشکلی راهحلّی دارد و ما هم راهحل آن را میدانیم.»
خوب بچههای خوبم! به نظر شما چه راهحلّی وجود دارد؟ جواب داخل اشعههای این خورشیدی است که موقع تعریف داستان برای شما روی تخته کشیدم.
1 ـ به یاری رساندن میگویند؟ کمک (3، 5 و 4) 2 ـ نام سرزمین بلقیس چیست؟ سبا (7، 13 و 14)
3 ـ نام جسم سفیدرنگ، شورمزه چیست؟ نمک (6، 11 و 17)
158
4 ـ دست را به عربی چه میگویند؟ ید118 (12)
5 ـ نام عضوی که به هنگام وضو بر روی آن مسح میشود چیست؟ پا (1 و 2) 6 ـ حرف ندا برای دور و نزدیک چیست؟ یا (16 و 15)
7 ـ در آشپزی به همراه پز میآید؟ پخت (9، 8 و 10) دوستان خوبم! رمز جدول عدد 6 است، پس خانهها را شش تا شش تا بشمارید تا به پیام جدول برسید. پیام جدول همان راه حلّی است که رییس کاروان آن را میدانست. هرکس زودتر به راه حلّ برسد، برنده این مرحله است.
آفرین به شما! پیام جدول: پس با خاک پاک تیمم کنید.119 حالا که فهمیدید راه حلّ، تیمم کردن است به این شعر گوش کنید و با من تکرار کنید.
تیمم عین وضوست جانشین شستوشوستدستو به خاک میزنه پاکی جان و تنه
اگر میخواهید بدانید که در چه مواردی باید تیمم کرد، من هرچه گفتم، شما جواب بدهید: «تیمم». اگر که آب نباشه، نوبت چیه؟ تیمم
159
وقت نماز کم باشه، نوبت چیه؟ تیمم ضرر داره اگر آب، نوبت چیه؟ تیمم
داره میخوابه آفتاب، نوبت چیه؟ تیمم دوستان خوبم ما در چه مواردی میتوانیم تیمم کنیم؟
1 ـ وقتی که آب نباشد، 2 ـ وقتی که فرصت و وقت نماز خواندن کم باشد، 3ـ آب باشد، امّا برای بدن مضرّ باشد. گفتیم خاک باید پاک باشد، یعنی چه؟
جواب روی این کارت نوشته شده است، ولی حروفش به هم ریخته است.120 حالا پشت کارت را ببینیم جواب چه بود، بله درست است.
در ضمن این خاک تیمم باید هم نباشد. پس بچههای گل من! باید دقت کنید. وقتی میخواهید تیمم کنید توجه نمایید که خاک تیمم از کجا تهیه شده است. آیا از زمین دیگران و بدون اجازه آورده شده است که باشد و یا از حیاط منزل خودتان تهیه شده است؟
تا اینجا گفتیم که با چه خاکی نمیشود تیمم کرد. حالا شما باید بگویید با چه چیزهایی میشود تیمم کرد؟ به کارتها توجّه کنید. 2
160
مرحله اوّل مسابقه به این صورت است که دوستانی که کلمهها را درست حدس زدند فقط تا ده ثانیه فرصت دارند به نمونههایی که روی میز گذاشتهایم که میشود به آنها تیمم کرد خوب نگاه کنید و برگردید. هرکس تعداد بیشتری از چیزهایی که میشود به آنها تیمم کرد را حفظ کرد و برای بچهها گفت، در این مرحله برنده است.124
فهمیدیم که باید به چه چیزهایی تیمم کنیم، نوبت به مرحله دوّم مسابقه میرسد. اسم مسابقه چیست؟ مسابقه حواست را جمع کن.
در این مرحله شما باید به صحبتهای من گوش کنید و تیمم را درست انجام دهید. مواظب باشید کارهایی را که مربوط به تیمم نیست، انجام ندهید. حالا به سراغ مسابقه میرویم. اوّل همه با هم رو به قبله نیت کنید. دستها بالا، دستها پایین، دستها را به خاک بزنید. خیلی خوب است، امّا چرا خاکبازی میکنید. دستها را تکان بدهید و به هم بزنید که تمیز شوند. چرا دست میزنید؟
161
فقط گفتم دستها را تمیز کنید، نه انگار اینطوری تمیز نمیشود. حالا برای اینکه دستها را تمیز کنید، شیر آب را باز کنید و دستها را بشویید. کسانی که دستها را شستند انگار حواسشان جمعِ جمع نبود.125 چون ما زمانی تیمم میکنیم که یا آب در دسترس نباشد و یا اگر هم آب باشد برای بدن ما ضرر دارد. حالا دستها را از پیشانی روی صورت بگذارید، طوری که هر دو طرف پیشانی شما را بگیرد و تا وسط بینی پایین بکشید.
درست اینطوری که من میکشم. خیلی خوب است. امّا ادامهی مسابقهی حواست را جمعِ جمع کن. حالا با دست چپ روی دست راست میزنیم. هرکس این کار را انجام داد، بنشیند. دست چپ را روی دست راست بکشید و پشت دست راست را با دست چپ مسح کنید. سپس پشت دست چپ را با دست راست مسح کنید.
حالا کسانی که در مرحلهی اوّل برنده شدند و در این مرحله هم بدون اشتباه و یا کماشتباه بودند، برنده هستند. از شما میخواهم که با یک صلوات تشویقشان کنید. حالا برای سلامتی امام زمان(عجل الله تعلی فرجه) هم یک صلوات مهدی(عج الله تعلی فرجه) پسند بفرستید. امیدوارم همیشه شاداب و سرحال باشید. حالا هر دو دست بالا.
خدایا! به ما مهربانی بده
162
دلی ساده و آسمانی بده
خدا نگهدارتان به امید دیدارتان.
163
پرسشها:
1 ـ منظور از خاک پاک چیست؟ الف) نجس نباشد X
ب) غصبی نباشد ج) سفت یا نرم نباشد
2 ـ با کدامیک از اینها نمیشود تیمم کرد؟ الف) آجر
ب) خشت خام ج) سنگ فیروزه X
3 ـ در تیمم اوّل با کدام دست مسح میکنیم؟ الف) هردو دست
ب) دست راست ج) دست چپ X
4 ـ در چه مواردی میشود تیمم کرد؟ الف) آب نباشد
ب) آب برای بدن ضرر داشته باشد ج) هر دو مورد X
164
165
نماز
به نام خدایی که بر بندگان ببخشاید و بس بود مهربان دوستان خوبم سلام! از قدیم گفتند سلام چه میآورد؟ آفرین، سلامتی.
اگر گفتید میخواهم درباره چه چیزی صحبت کنم؟ من این علامتها را روی تابلو مینویسم تا بعد به کمک یکدیگر آن را کامل کنیم. حالا به یک قصه کوتاه گوش کنید تا بفهمید این علامتها چیست؟
حامد چشمهایش را باز کرد. دید هوا روشن شده است. آمد کنار پنجره. نگاهی به حیاط کرد. گلها و شکوفهها جلوی خورشید با رنگهای قشنگ میدرخشیدند و گنجشکها روی شاخهها جیکجیک میکردند. مادر توی حیاط به گلها و درختان آب میداد. حامد دواندوان پیش مادرش رفت. همانطور که دست و صورتش را میشست، مادر با لبخند به فرزندش گفت: «میدانی این نعمتها
166
همه…….. خدا به ما است.» حالا این علامتها را کامل میکنیم. آفرین هدیه خدا به ما است.
اگر دهان بسته بود، چگونه میتوانستیم غذا بخوریم؟126 اگر انگشت شست نداشتیم، چگونه میتوانستیم دکمه پیراهن خود را ببندیم؟ صحبت ما در باره نعمتهای خدا بود. حامد کنار حوض نشسته بود و گوش میداد. بعد مادر حامد، شعری خواند و حامد هم به او جواب داد: «خدا خدای مهربان.» زمین و هم آسمان
تمام پرندگان کی آفرید درختان
خدا خدای مهربان دو دست و هم دوتا پا
دو چشم خیلی زیبا کی آفرید لبها را
خدا خدای مهربان دندان، زبان تو دهان
بینی و ابروهامان کی داده است برامان
خدا خدای مهربان هرچه در این جهان است
برای مؤمنان است کی داده قلب مهربان
خدا خدای مهربان
167
راستی بچهها! شما هم میتوانید چند تا از نعمتهای خدا را نام ببرید.
در مقابل نعمتهای زیبایی را که خدا به ما داده است، وظیفه ما چیست؟ به تخته نگاه کنید. آفرین، باید: کنیم. میدانید هر کاری بهترین دارد، به طور نمونه
بهترین بهترین و بهترین127 امّا بهترین بعدی چیست؟ ابتدا اسم چند تا از سورههای قرآن را میگویم. حرفهای اوّل آنها را به هم وصل کنید تا جواب به دست آید.
نمل ـ ماعون ـ آلعمران ـ زلزال؛ اگر حرفهای اوّل آنها را به هم وصل کنید نماز میشود.128 پس بهترین راه تشکّر از خدا نماز است. حالا به تخته توجه کنید. حرف چ را روی تخته نوشتم. از خود بپرسید:
چ مثلاً از خود بپرسیم: دوستی چیست؟ چرا دوستی؟ چگونه دوستی؟
یا نماز چیست؟ چرا نماز بخوانیم؟ چگونه نماز بخوانیم؟ حالا در مورد چگونه نماز خواندن از یکی از دوستان شما میخواهم تا نماز بخواند. من مکبّر میشوم. بعضی جاها را از عمد اشتباه میگویم. ببینم چه کسی
168
حواسش جمع است! پس با صدای من شما آماده و مرتب رو به قبله برای نماز بایست. آفرین. دانشآموز: الله اکبر و پس از آن حمد و سوره را میخواند.
مربی: قنوت. بچهها: غلطه آی غلطه.
مربی: چرا؟ چون رکعت اوّل قنوت نداریم. آفرین، پس الله اکبر سبحان الله. سمع الله لمن حمده. دانشآموز به سجده میرود. الله اکبر ـ الله اکبر ـ سجده دوّم. الله اکبر. الحمدلله. بچهها: غلطه آی غلطه. چرا چون تشهد در رکعت اوّل نداریم. آفرین، بحولالله. رکعت دوّم: حمد و سوره، بعد رکوع، نه چرا؟ آفرین، قنوت باید خوانده شود. ذکر قنوت را با هم تکرار کنیم… رُبّنا آتِنا فِی الدُنیا حَسَنه و فِی الاخِره حَسَنه و قِنا
عَذابَالنّار. ادامه میدهیم. الله اکبر ـ سبحان الله ـ رکوع ـ سمع الله لمن حمده ـ الله اکبر ـ سجده ـ الله اکبر ـ الله اکبر ـ سجده دوّم مربی: الله اکبر. سجده سوم.
دانشآموزان: غلطه، آی غلطه. مربی: چرا؟ آفرین. سجده سوم نداریم. بحول الله بلند میشویم. رکعت سوم: تسبیحات اربعه ـ بعد رکوع ـ سمع الله لمن حمده ـ سجده اوّل و دوّم بحولالله.129
نه، پس چه کار کنیم؟ چون نیت ما یک نماز سه رکعتی بوده است؛ باید تشهّد بخواند. آفرین، ذکر تشهد را بگویید. حالا بحول الله: نه، نماز سه رکعتی است بعد از تشهد باید سلام نماز خوانده شود. آفرین.
169
از این دوست خوب تشکّر میکنیم و هدیهای به رسم یادبود به او میدهیم. حالا نوبت خواندن شعر نماز است. من این شعر را میخوانم. شما جواب بدهید.
«صلّی علی محمّد صلوات بر محمّد» نماز رکن دین است مونس مؤمنین است
نماز خواندن ما چه خوب و دلنشین استصلّی علی محمّد صلوات بر محمّد نماز ما مرتّب
تو صبح و ظهر و هرشب خدا از ما راضیهنمرههامون عالیه صلّی علی محمّد صلوات بر محمّد
دلهره دشمن از نماز خواندن ماستنماز خواندن ما ضامن ماندن ماست
صلّی علی محمّد صلوات بر محمّد نماز اساس دین استمسلمانی در این است با خدا صحبت کنیم
به هم محبت کنیم صلّی علی محمّد صلوات بر محمّد آفرین، تشکّر از شما دوستان عزیز که خیلی زیبا و خوب با ما همراه بودید. حالا تصوّر کنید کنار استخر ایستادهایم و میخواهیم شیرجه بزنیم.
وسایل شنا با خود آوردهاید. راستی چرا حمام میرویم و دستهای خود را با صابون میشوییم؟ آفرین، برای پاکیزگی و نظافت و سلامتی. حالا برای پاکیزگی روح خود چه کنیم؟ به این حکایت گوش دهید.
روزی عدهای از یاران پیامبر اسلام، حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله) از ایشان پرسیدند: «نماز چه فایدهای دارد؟» حضرت فرمود: «نمازهای پنجگانه مانند نهر آب است که بر در خانهها روان است و نمازگزار هر روز 5 نوبت خود را در آب زلال آن شستوشو میدهد. دیگر هیچ آلودگی باقی نمیماند.»
170
حالا یک جمله مینویسم. چه کسی میتواند آن را کامل کند و بقیه جمله را بگوید. میتوانید به صورت گروهی هم جواب دهید. یعنی هر پنج نفر یک گروه بشوند و زیباترین جمله را انتخاب کنند.
من نماز را دوست دارم، زیرا آفرین
حالا ما چند دایره در اینجا داریم که رازی دارند. برای پیدا کردن راز دایرهها به چند سؤال جواب دهید. من پاسخ شما را در داخل دایرهها به ترتیب مینویسم. 1 ـ چه دعایی در شبهای جمعه خوانده میشود؟ «کمیل»
2 ـ همه کارها را با نام و……. خدای بزرگ آغاز میکنیم. «یاد» 3 ـ اگر آب پیدا نکنیم، برای خواندن نماز چه کار میکنیم «تیمم»
4 ـ به کسی که در نماز جماعت جلوتر از همه میایستد، چه میگویند؟ «امام» 5 ـ آن چیست که هنوز خاموش نشده است؟ «خامو»
6 ـ آن چیست که خیلی دوستش داریم، اما اگر در نماز انجام بدهیم، نمازمان باطل است «بازی» 7 ـ وسیله مسافرت در آسمان؟ «هواپیما»
171
حالا حروف اوّل و آخر این کلمهها را کنار هم قرار دهید تا راز دایرهها را پیدا کنید. آفرین بر شما! کلید تمام خوبیها.
حالا کلید تمام خوبیها چیست؟ من این دایرهها را به هم وصل میکنیم تا جوابش مشخص شود. بله، «نماز» کلید تمام خوبیهاست. آفرین دوستان خوبم! حالا دعا میکنم و شما آمین بگویید.
ای مهربانتر از مادر، ما را موفق کن تا به دیگران خدمت کنیم! ای خدایی که باغ و باغچه را در بهار زنده میکنی، دل و جان ما را با بهار قرآن زنده کن!
ای خدایی که گلهای سرخ و محمدی را عطرآگین آفریدی، ما را با عطر خوبیها خوشبو کن! خدایا، به ما تندرستی و سلامتی ده تا بهتر بتوانیم تو را عبادت کنیم!
172
پرسشها:
1 ـ در حدیث پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نمازهای پنجگانه به چه چیزی تشبیه شده است؟ الف) نهر آب X
ب) شکوفه گلها ج) آسمان ابری
2 ـ کدام رکن نماز نقطه ندارد؟ الف) سوره حمد
ب) لا اله الا الله ج) رکوع X
3 ـ در رکعت سوم بعد از سجده دوّم چه میخوانیم؟ الف) تشهّد X
ب) سلام ج) سوره حمد
4 ـ بهترین خانه و بهترین روز کدامها هستند؟ الف) خانه بزرگ، روز جمعه
ب) کعبه، روز جمعه X ج) کعبه، روز شنبه
173
بسم اللّه الرحمن الرحیم
صدف
بهنام خدایی که بر بندگان ببخشاید و بس بود مهربان
بچههای خوب سلام! امیدوارم که حالتان بهتر از دیروز باشد.130 بچهها در دستان من چه میبینید؟
کدامیک تمیزتر و بهداشتیتر است؟ شما کدامیک را برای خوردن انتخاب میکنید؟ چرا؟
ایندو چه تفاوتی با هم دارند؟
174
کدام زودتر فاسد میشود؟
اگر این دو را به همین صورت (با پوشش و بدون پوشش) در فضای باز قرار دهیم، حشراتی مانند مورچه، سوسک و… به سراغ کدامیک زودتر میروند؟ آیا میدانید چرا اطراف باغها و مکانهای زیبا را دیوار و حفاظ درست میکنند؟ آیا این کار لازم است؟
آیا میدانید که گلهای زیبا نیاز به حفاظت دارند تا چیده نشوند. خانهها نیاز به دیوارکشی دارد تا کسی به درون آن نگاه نکند و وارد آن نشود. همچنین اشیای باارزش را در مکان مخصوص قرار میدهند تا از دسترس دزدان در امان باشد. حالا ارزش این چیزها بالاتر است یا وجود خودتان؟
آفرین، وجود شما با ارزشتر از هزاران شاخه گل و اشیای گرانقیمت است. برای اینکه بدانید که چگونه گل وجودتان را از بیگانگان و غریبهها حفظ کنید با حروف به هم ریخته این گل یک کلمه مناسب بسازید کلمه مورد نظر حجاب است.
آیا میدانید خداوند به شما علاقه فراوانی دارد به گونهای که یک سوره قرآن به نام شما است. میدانید کدام سوره؟ آفرین بر شما! سوره مبارکه (نساء) علاوه بر آن آیات زیادی در قرآن، کتاب آسمانی ما وجود دارد که به زنان دستور داده است که چه کارهایی را انجام بدهند و چه کارهایی را انجام ندهند. در این قسمت از برنامه «نظر شما را به یک آیه از قرآن جلب میکنم که خداوند به پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای رسول ما (پیامبر) به زنان و دختران خود و به زنان مؤمن بگو تا خود را بپوشانند.»131
175
در این آیه خداوند به زنان مؤمن دستور داده است که حجاب را رعایت کنند، یعنی اینکه خود را از نامحرم بپوشانند. پوشیدن بدن به نفع خود زن میباشد، چون با رعایت کردن حجاب دیگر افراد شیطانصفت نمیتوانند مزاحمت برای زنان ایجاد کنند. حالا بچههای خوب بعد از اینکه همه با هم سه مرتبه یا زهرا(سلام الله علیها) گفتیم. یک قصهی جالبی درباره حجاب برایتان نقل میکنم. خوب توجه کنید:
راضیه دختر 10 سالهای است که با خواهرش از مدرسهایی در فرانسه به جهت رعایت حجاب اخراج شدهاند. وی در نامهای این چنین مینویسد: روزها میگذشت و من به مدرسه میرفتم. هر روز مدیر مدرسه برای پدرم نامه مینوشت و از او درخواست میکرد که اجازه دهد تا من بیحجاب به مدرسه بروم. فکر میکرد که من حجاب را به اجبار پدرم رعایت میکنم. در آخرین نامهاش برای پدرم چنین نوشت: اگر راضیه روسریاش را در نیاورد، دیگر حقّ به مدرسه آمدن را ندارد. این نامه را صبح به من داده بودند. بعدازظهر وقتی برای آوردن کتابها به مدرسه رفتم، دیدم که مدیر مدرسه مثل فرمانده پادگان همراه چندتا از معلمان جلوی در ایستاده بود. او به خیال اینکه من میخواهم به کلاس بروم با عصبانیت و خشونت گفت: no no raziyeh.
من در آن موقع ناراحت شدم. بغض گلویم را فشار داد، ولی با این حال به او گفتم که من برای برداشتن کیفم آمدهام.
176
من از آن روز دیگر به مدرسه نمیروم و در خانه درسهای خود را ادامه میدهم، اما این برخورد بیادبانه مدیر را هرگز فراموش نمیکنم.
خبرنگار شبکه سه تلویزیون فرانسه که پرسیده بود: آیا حجاب خود را ادامه میدهی یا نه؟! گفت: حجاب در اسلام از 9 سالگی برای ما دختران واجب است. من از نه سالگی چادر به سر کردهام و تا آخر عمر هم آن را رعایت خواهم کرد. من بازی با بچهها و رفتن به مدرسه را دوست دارم، ولی دینم و حجابم را از همه چیز بیشتر دوست دارم و حاضرم در خانه تنها باشم، ولی خدا از من راضی باشد…132 بچهها! این داستان یک دختر مسلمان در یک کشور خارجی بود. حالا شما دخترهای باایمان در این کشور امام زمان(عج) زندگی میکنید چگونه باید باشید؟ باید از این دختر 10ساله یاد بگیرید که برای رضایت خداوند و خشنودی قلب امامان(علیهم السلام) به ویژه حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) حجاب و پوشش دینی خود را رعایت کنیم تا دارای جامعهای خوب و نمونه باشیم.
در این قسمت از برنامه یک مسابقه اجرا میکنیم. دو مسأله از شما سؤال میکنم. هرکه زودتر پاسخ صحیح را بدهد در مسابقه شرکت میکند. 1 ـ در آیه سوره احزاب خداوند به زنان و دختران چه گفته بود؟ بله درود بر شما! خداوند فرمود: «که پوششی برای خودتان قرار دهید.»
2 ـ بیرون بودن مو چه حکمی دارد؟ حرام است. حالا از دو نفری که جواب صحیح را دادند، میخواهم در مسابقه شرکت کنند. مسابقه ما در سه مرحله برگزار میشود.
مرحله اوّل: از دوستان شما میخواهم که کلمه «حجاب» را با یک نفس بگویند. هرکدام دارای نفس زیادتری باشد، امتیاز این مرحله را خواهد گرفت.
177
(حجاب را به صورت کشیده بیان کنید) با تشویق نفر برتر این مرحله، سراغ مرحله دوّم میرویم.
از شما دو نفر میخواهم که به ما بگویید نامحرم چه کسی است؟133 به هر یک از شما کارتی میدهم. شما باید ابتدا به شعری که میخوانم گوش کنید. هرگاه من از شما پرسیدم جواب را با کارتی که مربوط به آن است بدهید.
آماده هستید؟! حد حجاب شرعی صورت و دست تا مچها
غیر از دو دست و صورت حرامه باشه پیداحضرت زهرا فرمود ای دخترهای باهوش
در پیش نامحرمها حجاب نشه فراموشیه دختری بچّهها روسریشو نبسته
بدون کفش و جوراب تو کوچهشون نشستهمیخوام بدونم آیا حجاب او کامله؟
تو تفریح و زیارت وقتی که بیرون میرهدر پیش نامحرمها میشه وضو بگیره؟
تو کوچه و تو بازار یه دختر دیگری موهاش که مونده بیرون از گوشه روسری134
178
بچههای خوب! این دو نفر را تشویق کنید تا سراغ مرحله سوم مسابقه برویم. چادر خوب چه نوع چادری است؟ (گرانقیمت باشد، یا همه بدن را بپوشاند) آفرین، همه بدن را بپوشاند. من چند کارت آماده کردهام. آنها را به تابلو نصب میکنم.
نفر اوّل محرمها و نفر دوّم نامحرمها را از تابلو جدا کند. بعد از اتمام کارتها دوباره هر نفر کارتهای خود را در یک گوشهی تابلو نصب نماید. مدّت این مسابقه هم 5 دقیقه است. با تشویق شما دانشآموزان خوب و هدیه صلوات بر محمد و آل محمد مسابقه را شروع میکنیم.135 شوهرخواهر برادر پسرخاله پسردایی شوهر عمه دایی
پسرعمو بابا بزرگ پسرخواهر بابا عمو دوست بابا حالا امتیاز دوستان شما را با هم جمع میکنیم تا نفر برتر مشخص شود. خوب بچهها! برنامه را با یک شعار ادامه میدهیم. همه با هم آن را تکرار کنید.
حفظ چادر حفظ دین و مذهب است شیوه زهرا و درس زینب است به این نکته هم توجه کنید:
حضرت زهرا(س) هیچ وقت بدون چادر از خانه بیرون نمیرفت. حضرت زینب(س) حتی در میدان جنگ در روز عاشورا حجاب خود را حفظ میکرد. پس شما دختران مذهبی و مسلمان از این دو بانوی نمونه یاد بگیرید و حجاب خود را رعایت کنید و با این کار خود، خدای مهربان را راضی کنید. خدایا، به آبروی زهرا(سلام الله علیها) به زنان کشور ما عفت و پاکدامنی عنایت بفرما!
دختران ما را از شر آدمهای بد و شیطانصفت دور بگردان! بحقّ محمّد و آل محمّد.
179
پرسشها:
1 ـ نام کدام سوره به معنای زنان است؟ الف) مریم
ب) نساء X ج) کوثر
2 ـ چرا راضیه را از مدرسه اخراج کردند؟ الف) غیبت زیاد داشت
ب) باحجاب بود X ج) بیحجاب بود
3 ـ کدامیک از افراد زیر محرم است؟ الف) پسر خاله
ب) پسر دایی ج) عمو X
4 ـ چادر خوب چه چادری است؟ الف) رنگی باشد
ب) ارزانقیمت باشد ج) همه بدن را بپوشاند X
180